हनुमान जयंती, ज्याला हनुमान जन्मोत्सव असेही म्हणतात ,हा हिंदू देवता आणि रामायण आणि त्याच्या अनेक आवृत्त्यांमधील एक नायक हनुमान यांच्या जन्माचा उत्सव साजरा करणारा एक हिंदू सण आहे . भारतातील प्रत्येक राज्यात हनुमान जयंतीचा उत्सव वेळ आणि परंपरेनुसार बदलतो. भारतातील बहुतेक उत्तरेकडील राज्यांमध्ये, हा उत्सव चैत्र (चैत्र पौर्णिमा) या हिंदू महिन्याच्या पौर्णिमेच्या दिवशी साजरा केला जातो . तेलुगू राज्यांमध्ये अंजनेय जयंती तेलुगू कॅलेंडरनुसार वैशाख महिन्यातील प्रत्येक बहुला (शुक्ल पक्ष) दशमीला साजरी केली जाते . कर्नाटकमध्ये , हनुमान जयंती मार्गशीर्ष महिन्यात किंवा वैशाखात शुक्ल पक्ष त्रयोदशीला साजरी केली जाते , तर केरळ आणि तामिळनाडूसारख्या काही राज्यांमध्ये , ती धनु महिन्यात साजरी केली जाते. पूर्वेकडील ओडिशा राज्यात पाना संक्रांतीला हनुमान जयंती साजरी केली जाते , जी ओडिया नववर्षाशी जुळते.
हनुमान हा विष्णूचा अवतार असलेल्या रामाचा उत्कट भक्त मानला जातो , जो त्याच्या अढळ भक्तीसाठी सर्वत्र प्रसिद्ध आहे. तो शक्तीचे प्रतीक म्हणून पूजनीय आहे.
हनुमान हा केसरी आणि अंजनाच्या पोटी जन्मलेला एक वानर आहे. हनुमानाला वायुदेवता वायुचा स्वर्गीय पुत्र म्हणूनही ओळखले जाते .त्याची आई, अंजना, एक अप्सरा होती जी एका शापामुळे पृथ्वीवर जन्मली होती. मुलाला जन्म दिल्यानंतर तिला या शापातून मुक्त करण्यात आले .
हनुमानाची पूजा वाईटावर विजय मिळवण्याची आणि संरक्षण देण्याची क्षमता असलेल्या देवता म्हणून केली जाते. या सणाला हनुमानाचे भक्त त्यांचा उत्सव साजरा करतात आणि त्यांचे संरक्षण आणि आशीर्वाद मागतात. ते मंदिरांमध्ये त्यांची पूजा करण्यासाठी आणि धार्मिक नैवेद्य अर्पण करण्यासाठी सामील होतात. त्या बदल्यात, भक्तांना प्रसाद मिळतो.जे लोक त्यांचा आदर करतात ते हनुमान चालीसा आणि रामायण सारख्या हिंदू ग्रंथांचे वाचन करतात. भक्त मंदिरांना भेट देतात आणि हनुमानाच्या मूर्तीपासून त्यांच्या कपाळावर सिंदूर लावतात . पौराणिक कथेनुसार, जेव्हा हनुमान सीतेला तिच्या कपाळावर सिंदूर लावताना आढळले तेव्हा त्यांनी या प्रथेबद्दल विचारपूस केली. तिने उत्तर दिले की असे केल्याने तिचा पती रामाला दीर्घायुष्य मिळेल. त्यानंतर हनुमानाने त्याच्या संपूर्ण शरीरावर सिंदूर लावला, ज्यामुळे रामाचे अमरत्व सुनिश्चित झाले.
तसेच, असे मानले जाते की जो व्यक्ती भगवान हनुमानाला मनात ठेवून ध्यान करतो आणि त्यांचे मंत्र जप करतो त्याला नेहमीच बजरंगबलीचा आशीर्वाद मिळतो. याव्यतिरिक्त, त्यांच्या जीवनातील सर्व त्रास आणि समस्या दूर होतात ज्यामुळे विविध चमत्कार होतात .
महाराष्ट्रात , हनुमान जयंती हिंदू चंद्र महिन्याच्या चैत्र पौर्णिमेला (पौर्णिमा) साजरी केली जाते. हनुमान जयंतीचे एक विशेष वैशिष्ट्य म्हणजे काही धार्मिक पंचांगांनुसार (पंचांगांनुसार) हनुमानाचा जन्मदिवस आश्विन महिन्याच्या अंधार पंधरवड्यात चौदाव्या दिवशी (चतुर्दशी ) येतो , तर काहींच्या मते तो चैत्राच्या शुक्ल पंधरवड्यात पौर्णिमेच्या दिवशी येतो. या दिवशी हनुमान मंदिरात, पहाटेपासून आध्यात्मिक प्रवचन सुरू होते कारण हनुमानाचा जन्म सूर्योदयाच्या वेळी झाला असे मानले जाते. जन्माच्या वेळी, आध्यात्मिक प्रवचन थांबवले जाते आणि सर्वांना अन्न (प्रसाद) वाटले जाते. या दिवशी या प्रदेशातील बहुतेक हिंदू मंदिरांमध्ये आध्यात्मिक प्रवचनांचे आयोजन केले जाते.
वरील माहिती आमच्या वाचनात आली असून आम्ही याच्याशी सहमत आहोतच असे नाही.